Đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng... đường

Đường cũng năm bảy đường

Chất bột đường không chỉ có ở lọ đường trong bếp mà còn xuất hiện ở nhiều nơi khác. Phần lớn những chất có đuôi “ose” đều là thành viên của chất bột đường như glucose (đường bột), sucrose (mía, củ cải đường...), lactose (sữa), fructose (trái cây, mật ong)... Sự có mặt của đường còn hiện diện trong nồi chè, li trà sữa, lon nước ngọt đến hoa quả, không kể đường tự nhiên hay tổng hợp.

Khi ăn đồ ngọt cơ thể tiết ra nhiều dopamine tạo cảm giác dễ chịu, khoan khoái và dần biến người dùng thành “con nghiện”.

Dùng nhiều đường còn khiến các chồi vị giác của lưỡi bị lờn khiến teen ăn ngọt liên hồi nhưng vẫn không thấy đã.

Hỏi tội của đường

+ Làm tăng cân: 1gram bột đường sinh 4 kcal. Tuy bằng phân nửa chất béo (1gram - 9 kcal) nhưng nạp nhiều đường sẽ làm teen tăng cân nhanh không kém dầu mỡ. Đường không có dưỡng chất, khiến teen ăn nhiều không thấy no. Đường trong máu tăng làm kích hoạt tuyến tụy tiết insulin góp phần khiến teen tăng độ phát phì.

+ Gây ngủ gật: Nhiều teen thường xuyên rơi vào cảnh uể oải, gà gật, buồn ngủ, hết “pin” rồi đổ cho thiếu máu, suy dinh dưỡng, thiếu ngủ mà không biết có khi do hảo ngọt. Lí do là đường ức chế chất dẫn truyền thần kinh khiến người dùng rơi vào tình trạng lờ đờ, mất sinh khí.

+ Tổn hại da và kích động mụn: Đường khiến các tế bào collagen (đàn hồi da) làm việc kém cỏi. Do vậy đồ ngọt là một trong những thủ phạm sinh nếp nhăn, khiến teen dễ già trước tuổi. Đường còn kích động tuyến nhờn sinh mụn. Đồ ngọt còn khiến viêm nhiễm ở mụn thê thảm hơn. Teen nào da dẻ xơ xác, bệnh ngoài da hà rầm, mụn cám, mụn mủ lớp sau xô lớp trước thì phải xét lại lượng đồ ngọt nạp vào (dĩ nhiên, ngoài đồ ngọt thì mụn còn có nhiều nguyên nhân phía sau như vệ sinh, nội tiết, mĩ phẩm, ô nhiễm không khí...).

+ Viêm nhiễm: Như đã nói, đường làm trầm trọng thêm viêm nhiễm. Những teen có vết thương, vết phỏng pô xe, nhất là ở vùng bàn chân mà chữa hoài không khỏi thì nên xem lại sự hảo ngọt. Ở người bệnh tiểu đường này có thể gây biến chứng đáng sợ là… cắt cụt bàn chân đấy!

+ Tính khí thất thường: Nếu một hôm chợt thấy mình tính khí khó chịu, quạu quọ, coi chừng có bàn tay của chứng cuồng ngọt. Đường trong máu cao tác động đến tâm lí của bạn, đặc biệt khi “song kiếm hợp bích” với stress. Đầu óc mụ mị, học trước quên sau, có thể có nguyên nhân từ chứng tăng - hạ đường huyết thất thường.

+ Sâu răng: Cùng với thức ăn thừa, đường bột trở thành bữa cỗ thịnh soạn cho vi khuẩn sinh ra acid ăn mòn, khoét đục men răng. Bộ sậu này sinh ra mảng bám làm vàng răng, hôi miệng, viêm lợi, nha chu...

Đọc kĩ hướng dẫn trước khi sử dụng… đường

Theo khuyến cáo, lượng đường tiêu thụ tốt nhất vào khoảng 25 - 30 gram/ngày (6 - 9 muỗng cà phê), gia giảm theo độ tuổi, giới tính. Lỡ tay thì không nên vượt quá 50 - 55 gram/ngày. Như đã nói, bột đường là “công thần” của sự sống và sức khỏe nên không nên (thật ra là không thể) tẩy chay, thay vào đó, tụi mình nên học cách kiểm soát:

- Trước tiên, nên ưu ái cho các loại đường tự nhiên trong hoa củ quả bởi chúng lành tính hơn đường tổng hợp. Dùng kèm thực phẩm nhiều nước, chất xơ, vitamin và khoáng chất giúp khống chế bớt tính “đầu gấu” của đồ ngọt trong thực phẩm.

- Chịu khó đọc bảng dinh dưỡng trên sản phẩm sẽ cứu teen nhiều bàn thua trông thấy: ví dụ 1 lon nước ngọt đã chứa hơn 37gram đường, sáng uống một lon thì theo chỉ tiêu cả ngày teen phải nhịn đường.

- Chọn thời điểm ăn đồ ngọt. Sau bữa ăn, tụi mình thường có nhu cầu tráng miệng nên đây thường là thời điểm dễ mềm lòng của teen với đồ ngọt. Nhâm nhi ít đồ ngọt bữa tối giúp dễ ngủ nhưng vào bữa điểm tâm nên hạn chế đồ ngọt, thay vào là đạm, để tránh uể oải, lờ đờ cả ngày.

Trường hợp lỡ miệng dùng quá nhiều đồ ngọt thì có cách nào sửa sai không? Uống nhiều nước (không phải để đã khát) giúp pha loãng, rửa trôi đường. Thể dục, thể thao giúp “đốt” đường thành năng lượng và còn ngăn chúng chuyển hóa thành mỡ thừa cất trữ.

Bác sĩ ĐỖ MINH TUẤN